آرامگاه کوروش کبیر کجاست؟

آرامگاه کوروش کبیر در مجموعه گردشگری و باستانی پاسارگاد در شهرمرودشت استان فارس قرار گرفته است. این آرامگاه در فاصله یک کیلومتری جنوب غربی کاخ های پاسارگاد در دشت مرغاب بنا نهاده شده است. کوروش کبیر پادشاه دادگری بود که بیش از 2500 سال پیش در ایران بر علیه ظلم و ستم به پاخواست. و صلح و دوستی و آرامش را به ارمغان آورد.

در کنار آرامگاه کوروش کبیر بناهای تاریخی فراوانی وجود داشت که در زمان کوروش ساخته شده بودند. اما متاسفانه امروزه از بین رفته اند.

ماجرای کشف مقبره کوروش کبیر

در دوره اسلام، مردم ساخت بناهای سنگی عظیم را خارج از قدرت بشر و متعلق به حضرت سلیمان می دانستند. و معتقد بودند حضرت سلیمان با استفاده از دیوهایی که در اختیار داشته است چنین بنایی را ساخته است. و این بنا متعلق به مادر سلیمان است که آن را با نام مشهد مادر سلیمان می شناختند و به زیارت آن می پرداختند.

در ابتدا در سال 1809 شخصی به نام جیمز موریه که نویسنده ای اهل بریتانیا بود. این نظریه را مطرح کرد که این بنا متعلق به آرامگاه کوروش کبیر است. اما پس از مدتی خودش این نظریه را رد کرد. و بیان داشت آرامگاه کوروش در جایی نزدیک به فسا قرار دارد و نمی تواند اینجا باشد.

پس از مدتی پژوهشگر دیگری که اهل آلمان بود به نام گئورگ فریدریش گروتفند، سفرنامه جیمز موریه را خواند و به طور کامل مورد بررسی قرار داد. سپس با شناسایی نام کوروش در کتیبه ای که در دشت مرغاب قرار داشت این احتمال از جانب او مطرح شد که دشت مرغاب همان پاسارگاد است.

پس از این دو پژوهشگر، سر رابرت کر پورتر که اهل بریتانیا بود و به جهانگردی، نویسندگی و نقاشی مشغول بود. طی سفرش به ایران در سال 1818 میلادی از پاسارگاد دیدن کرد.  با تطبیق نوشته های بیستون و پاسارگاد و مطالعات و بررسی آنها دریافت که این مقبره که به اشتباهی توسط مردم ایران به عنوان آرامگاه مادر سلیمان نبی شناخته می شود، همان آرامگاه کوروش کبیر است. او نخستین کسی بود که کشف کرد این بنا آرامگاه کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی است.

داستان سفر سر رابرت به ایران

داستان سفر سر رابرت به ایران بسیار شنیدنی است. او به واسطه حرفه اش، به کشورهای زیادی سفر کرد. در سال 1804 در سفر به روسیه به عنوان نقاش درباری تزار روسی الکساندر اول انتخاب شد. و در آنجا با شاهزاده ای روسی ازدواج کرد. در این زمان از طرف آکادمی هنرهای زیبای روسیه به رابرت ماموریت دادند تا به ایران سفر کند. و از تخت جمشید و سایر بنا ها نقاشی کند. این سفری طولانی برای رابرت بود. و زمانی که به تخت جمشید و پاسارگاد رسید، نقاشی های زیبایی از این بناها کشید. در این نقاشی ها بنای آرامگاه کوروش کبیر که تا آن روز ناشناخته بود نیز به چشم می خورد. و همین نقاشی های او در سفرنامه اش بیان می کند، رابرت اولین کسی است که مقبره کوروش کبیر را کشف کرد.

پس از رابرت سفرنامه نویسی فرانسوی به نام  کلودیوس جیمز ریچ که در حوزه ایران شناسی مطالعه می کرد در سال 1821، نظریه های رابرت و جیمز موریه را درست دانست. و اذعان داشت این همان مقبره کوروش کبیر است. و بیان کرد “به عقیده من این بنا باید آرامگاه برترین، درخشان‌ترین و جذاب‌ترین فرمانروای مشرق زمین یعنی کوروش باشد”.

کوروش کبیر

کوروش بزرگ موسس سلسله هخامنشینان بود. و بر28 کشور آسیایی جهان پادشاهی کرد. او حکومت خود را بر پایه مردم دوستی و عدالت خواهی بنا کرد. و معتقد بود راه دل ربودن و دل بسته کردن مردمان نه با درشتی و تند خویی ست که با تیمار و اندوه خواری‌های مهر ورزانه است. او درد و مشکلات مردم را میفهمید و سعی در برطرف کردن آنها داشت. از اینرواز ابتدای پادشاهی خود، شهرتی زیاد در سراسر دنیا به دست آورد.

یکی از یادگاری های با ارزش کوروش کبیر، منشوری است که به عنوان اولین بیانیه ی حقوق بشر از خود بر جای گذاشته است. تا قبل از پادشاهی کوروش کبیر، هر پادشاهی که در مبارزه ای پیروز می شد و کشوری را فتح می کرد تمامی آداب و دین و باورها و فرهنگ خود را به مردم آن منطقه تحمیل می کرد. و خدایان خود را برتر از دیگران می دانستند و سایرین نیز مجبور به پرستش خدایان آنها می شدند. به معنای واقعی کلمه استبداد و ظلم در حکومت چنین پادشاهانی وجود داشت. به گونه ای که پس از پیروزی تمامی پرستشگاه ها و خدایان قوم شکست خورده توسط پادشاه نابود می‌شد. و به زنان و کودکان تجاوز می شد و مردان به اسیری گرفته می شدند.

پادشاهی کوروش کبیر

در چنین دوره ای که پادشاهان بسیار ستمگر بودند. و ظلم و ستم هایی که بر قوم شکست خورده روا میداشتند را مایه افتخار خود می دانستند، شخصی به نام کوروش با دین یکتاپرستی در ایران متولد شد. که بنا بود جهان را تغییر دهد و خود را محبوب دل ستم دیدگان جهان کند.

کوروش کبیر بر خلاف پادشاهان آن دوره پس از فتح بابل که از پنجاب هند آغاز شده و تا دریای سیاه و سرخ امتداد داشت، بدون غارت و خونریزی، با مردم و قوم شکست خورده با کرامت و مهربانی برخورد کرد. خدای آنان را به رسمیت شناخت و به آزادی اسرا پرداخت. همینطور طبق پژوهش های صورت گرفته، بیان شده است در آن زمان کوروش کبیر اسیرهای یهودی که در اسارت پادشاه پیشین بابل بودند را آزاد کرد. و آنها را به منطقه خودشان فرستاد. این تفکر زیبا و عدالت خوااهی کوروش در 25 قرن پیش همه را متحیر می کند.

منشور حقوق بشر کوروش

کوروش پس از فتح بابل و برگزاری مراسم تاج گذاری دستور داد تا سخنانش را که در مورد آزادی مردم و صلح و دوستی و آرامش بین آنان بود روی یک استوانه حک کند. و آن را در پرستشگاه مردوک که خدای مردم بابل بود قرار داد تا راهنمایی برای دیگر پادشاهان باشد.  پس از این اقدامات او پسرش کمبوجیه را در بابل به تخت نشاند و خودش به پاسارگاد برگشت.

کوروش کبیر در این منشور ابتدا به توضیح و معرفی خود و چگونگی فتح بابل با کمک خدای بابل به نام مردوک می پردازد. سپس بیان می کند که چگونه آرامش و صلح را برای مردم در بابل و سومر و دیگر کشورها فراهم کرده. در ادامه از بازسازی های صورت گرفته در نیایشگاه های تخریب شده و انتقال خدایان که در بابل جمع آوری شده بودند به نیایشگاه های خود سخن می گوید. این منشور به شکل استوانه ای 45 سطری با اندازه 22.5 سانتی متر در 10 سانتی متر است. و 539 پیش از میلاد از گل رس ساخته شده که امروزه در موزه بریتانیا قرار دارد.

کوروش کبیر مایه فخر و مباهات ماست. که زمانی چنین فرمانروایی در جهان داشته ایم که در آن زمان که غارت و خونریزی و ظلم افتخار پادشان سراسر دنیا بود، چنین پادشاهی با تفکر آزادی خواهی از خاک ایران علیه ظلم برخاست و برای مدت 30 سال آزادی و عدالت را به مردم هدیه داد.

متاسفانه کوروش کبیر در جنگ با ماساژت‌ها که تیره‌ای از سکاهای بیابان‌گرد بودند کشته شد. و در پاسارگاد به خاک سپرده شد.

معماری بنای تاریخی آرامگاه کوروش کبیر

معماری بنای مقبره کوروش بسیار منحصر به فرد است. به گونه ای که بیان شده است بنایی همانند آرامگاه کوروش چه در ایران و چه در خارج از ایران وجود ندارد. اما این بنا قابل مقایسه با زیگورات چغازنبیل است. علاوه بر چغازنبیل، گور دختر که در شهرستان  دشتستان استان بوشهر قرار گرفته است و در زمان هخامنشیان ساخته شده است نیز با مقبره کوروش شباهت هایی دارد. همینطور بنای آرامگاه فردوسی در توس، بنای مدرنی است که از روی مقبره کوروش ساخته شده است. این مقبره در 530 تا 540 پیش از میلاد در پاسارگاد ساخته شده است.

این مقبره از دو بخش سکو و اتاق بالایی تشکیل شده است. سکوی مقبره بر قاعده  شش طبقه سنگی قرار دارد. که هر طبقه ای که در بالا قرار گرفته است از طبقه پایین کوچکتر است. اتاق نیز از سنگ های تراشیده شده چهار گوش که با طرح های دم چلچله ای سربی یا آهنی به هم متصل شده اند، ساخته شده است. مساحت این بنا 156 متر می باشد. پوشش شیروانی که در بالای بنا وجود دارد مشابه پوشش خرپشته ای شکل معبد اوراتوها در موساسیر است. که این موضوع بیان کننده الهام گرفتن معماران این بنا از معماری معبد اوراتوها می باشد.

اتصال سنگ های عظیم آرامگاه کوورش کبیر

این بنای تاریخی بدون استفاده از هیچ ملاطی ساخته شده است. و همین سبب تعجب بسیاری شده است که چگونه چنین سنگ های عظیمی بدون استفاده از ملاط اینطور دقیق روی هم قرار گرفته اند؟ اما ممکن است به دلیل وجود سوراخ هایی روی سنگ ها، اینها با بست به هم دیگر وصل شده باشند. اما الان اثری از بست ها وجود ندارد. در زمان بازدید از این بنا با کمی دقت می توانید این سوراخ ها را روی این سنگ ها ببینید.

در بنای مقبره کوروش کبیر هیچ گونه تزیین و نگاره ای وجود ندارد. فقط در نمای سردر سه گوش زیر شیروانی و بالای ورودی نقشی از یک گل دوازده گلبرگی دیده می شود که امروزه بسیار کمرنگ شده است.

بنای تاریخی و عظیم کوروش کبیر در لیست آثار ثبت شده یونسکو قرار گرفته است. و سالانه گردشگران زیادی از سراسر دنیا به دیدن این بنای عظیم می آیند.

این مقبره به دستور خود کوروش کبیر در باغی سرسبز به نام مرغاب قبل از مرگش ساخته شد. و روحانیون زرتشتی از این مقبره محافظت می کردند و از این طریق هزینه زندگی آنها تامین می شد.